ختم قرآن در انفرادی!
تاریخ انتشار: ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۹۴۵۰۱۰
صراط:
تاریخ‌پژوهان انقلاب، خاطراتی متفاوت و ویژه از رمضان‌های ایام انقلاب دارند. افطار و سحر‌هایی که در زندان‌های رژیم طاغوت سپری شدند یا تجربه رمضان در ایام منتهی به انقلاب ۵۷ که بسیار ملتهب و پراضطراب سپری شد، روایتگر خاطراتی است که باید دوباره و چندباره مطالعه و بررسی شود. در این گزارش سراغ پژوهشگران و متخصصان حوزه تاریخ شفاهی معاصر رفته‌ایم تا از کشفیات آنها در خاطرات مبارزان انقلابی برایمان بگویند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قرآن الهام‌بخش
حمید قزوینی (پژوهشگر تاریخ انقلاب)
به گزارش جام جم در ایام پیش از انقلاب، حال و روز زندانیانی که در زندان‌های رژیم شاهنشاهی اسیر بودند، مساعد نبود. اغلب زندانیان طی عملیات سخت بازجویی و شکنجه، راهی جز پناه بردن به معنویات و انس با قرآن، دعا و ذکر نداشتند. طبیعتا اگر در ماه مبارک رمضان کسی گرفتار زندان‌های شاه می‌شد، شرایط برایش به مراتب دشوارتر می‌بود و چالش‌های تازه‌ای را تجربه می‌کرد. در خاطرات تعدادی از این زندانیان خوانده‌ام در ماه مبارک رمضان، غذایی را که در طول روز به زندانی داده می‌شد، جایی مخفی می‌کردند تا بتوانند به عنوان وعده سحری بخورند. همچنین به علت دسترسی نداشتن به کتاب‌های قرآن و ادعیه در زندان، موارد محدودی هم که یافت می‌شد، به صورت مخفیانه بین زندانیان دست به دست می‌شد. در سلول‌هایی که چند زندانی در آن حضور داشتند، گاه یک نفر به تلاوت آیات قرآن و قرائت ادعیه می‌پرداخت و دیگران با او زمزمه می‌کردند.
این قرآن خواندن‌های در زندان، تاثیرات زیادی بر زندانیان می‌گذاشته، به طوری که در خاطرات آنها، آیات قرائت شده در ایام ماه رمضان بسیار الهام‌بخش و تاثیرگذار روایت می‌شوند. برای مثال در خاطرات یکی از زندانیان شاه در ایام انقلاب آمده است: مدتی بود دل‌نگران خانواده و فرزندم بودم تا اینکه در جریان قرائت‌های شبانه به آیه شریفه «المال والبنون زینة الحیاة الدنیا» برخوردم. این آیه چنان مرا تحت تاثیر قرار داد که از خودم خجالت کشیدم و در واقع این آیه قرآن تسکینی برای دل بی‌قرار من شد.
تفسیر راهنما اثر اکبر‌هاشمی رفسنجانی هم نتیجه همین زندان‌هاست و بخش اعظم آن در زندان‌های شاه نوشته شده است.
شکنجه مخصوص شب قدر
محسن کاظمی (پژوهشگر تاریخ معاصر ایران)
با توجه به تقسیم‌بندی مبارزان انقلاب اسلامی که به طور عمده شامل ملیون، مذهبیون و چپی‌های مارکسیست می‌شدند، از میان این سه گروه، مذهبیون از سر عقیده و باور‌های مذهبی وارد عرصه مبارزه شده بودند؛ لذا برای این گروه اعمال عبادی از جمله روزه، بسیار حائز اهمیت بوده است. این دسته از مبارزان انقلابی، در اجرای آداب روزه دقت ویژه‌ای داشتند و این دقت حتی در زندان‌ها نیز به تمامی رعایت می‌شده است.
در زندان سه وعده غذایی وجود دارد که این وعده‌ها به فراخور ماه رمضان یا هیچ ماه دیگری تغییر نمی‌کند. اما انقلابیون با مقاومت در برابر ابلاغیه‌ها و دستورات آیین‌نامه‌ها، شرایط را به نفع خود عوض می‌کردند. برای مثال در خاطرات زندانیان زندان اوین این نکته وجود دارد تمهیداتی اندیشیده شد تا در ماه مبارک رمضان وعده ناهار به عنوان افطار و وعده شام به عنوان سحری به زندانیان تحویل داده شود.
اما علاوه بر مبحث تغذیه در زندان، برگزاری کلاس‌ها و محفل‌های قرائت قرآن، عربی آسان و تفسیر در ایام ماه مبارک رمضان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. همچنین در خاطرات این برهه زمانی آمده است که برخی از مبارزان اعتقادات سرسختی داشتند که از این جمله می‌توانم به عباس آقازمانی معروف به ابوشریف یا احمد احمد اشاره کنم. در تاریخ آمده است این‌ها در سال بیش از صد روز را روزه بوده‌اند. به‌خصوص ماه‌های رجب، شعبان و رمضان را به طور کامل روزه می‌گرفتند و در ایام دیگر سال نیز تلاش شان بر این بود که دوشنبه‌ها و پنجشنبه‌ها روزه‌دار باشند.
نکته‌ای که در اینجا از اهمیت بالایی برخوردار است این که روزه برای این مردان، تنها تربیت تن و صیانت از جسم نبود، بلکه نگاه این گروه به روزه از منظر تهذیب نفس و خود‌تزکیه‌ای بوده است. اگر به تاریخ انقلاب به دقت بنگریم، متوجه خواهیم شد عمده این افراد در سال‌های بعد مردان باصلابت و پرهیبتی بوده‌اند که مسؤولیت‌های سنگینی را عهده‌دار شدند و این ظرفیت عظیم که با تزکیه در وجود این افراد شکل گرفت، بعد‌ها در بزنگاه‌ها به کار انقلاب اسلامی آمد.
اما در تاریخ ماه رمضان‌هایی که بر انقلاب اسلامی گذشته، خاطرات تلخی هم وجود دارد. برای مثال بسیاری از مبارزان انقلابی در ماه مبارک رمضان شکنجه شده‌اند و از این جمله می‌توان به عزت شاهی اشاره کرد. از آنجا که در ماه رمضان به علت روزه، جسم انسان دچار ضعف و کرختی می‌شود و در مجموع آسیب‌پذیرتر است، شکنجه‌گران گمان می‌کردند می‌توانند با فشار مضاعفی که در شکنجه‌ها به انقلابیون می‌آورند، از آنها اعتراف بگیرند. به طور مثال در خاطرات عزت‌شاهی سخن از شکنجه‌هایی در شب قدر آمده است که بعد‌ها در تاریخ انقلاب بسیار هم معروف شد. در این خاطرات آمده است در شب قدر عزت شاهی و تعدادی از انقلابیون را به‌شدت شکنجه و تا سحرگاه از سقف آویزان کردند. شاهی نقل کرده شکنجه‌گر به او می‌گفته: «امشب شب ضربت خوردن علی (ع) است و، چون شما ادعای پیرو علی (ع) بودن دارید، ما می‌خواهیم آن ضربه‌ای را که علی (ع) خورد بر تو فرود آوریم!»
همچنین در تاریخ آمده است مرحوم‌هاشمی رفسنجانی در ماه مبارک رمضان در زندان قزل قلعه در سلول انفرادی به سر می‌برد و در همان سلول با صدای بلند سخنرانی‌های مذهبی انجام می‌داد تا سلول‌های دیگر هم، کلام او را بشنوند. خبر این قضیه که به مسؤولان زندان می‌رسد، او را به شدت مورد ضرب و شتم و شکنجه قرار می‌دهند تا جایی که در خاطرات ایشان آمده است او را به زور روی زمین می‌خواباندند و تلاش می‌کردند لقمه‌ای برنج یا جرعه‌ای آب به او بخورانند تا به این ترتیب روزه او را به‌ظاهر باطل و بار روانی آن را به وی تحمیل کنند.
در کل آنچه من در تاریخ انقلاب یافتم این است که مبارزات انقلابی در ماه مبارک رمضان منتقدانه‌تر بوده و به کل رنگ و بویی دیگر داشته است و مبارزان در این ماه مبارک، روح و جسم خود را توامان صیقل می‌داده‌اند.
آن نماز تاریخی
محمد زین العابدینی (پژوهشگر حوزه تاریخ شفاهی انقلاب)
به اعتقاد من مهم‌ترین رمضانی که در جریان تاریخ انقلاب اسلامی می‌توان از آن سخن گفت و خاطرات و اهمیت آن را بررسی و تحلیل کرد، رمضان سال ۱۳۵۷ است. رمضان ۵۷ نقش بسیار مهمی در جریان انقلاب اسلامی داشته و فعالیت‌هایی که در جریان این ماه صورت گرفته، در نهایت منجر به نماز عید فطر سال ۵۷ می‌شود که خود نقطه بسیار مهم و پررنگی در تاریخ انقلاب است.
نماز عید فطر سال ۵۷ بعد از مراسم چهلم شهدای مناطق مختلف کشور نظیر قم، تبریز و یزد اتفاق می‌افتد و بزرگ‌ترین اقدامی است که در آن برهه زمانی توسط انقلابیون صورت می‌گیرد؛ اقدامی که اگرچه در نهایت آرامش انجام می‌شود، اما کلید راهپیمایی‌های بزرگ کشور در ادامه فرآیند انقلاب اسلامی و آغازگر راهی است که در پایان به انفجار نور پیوند می‌خورد. در واقع انقلابیون از نمار عید فطر سال ۱۳۵۷ به تجمعات بعدی رهنمون می‌شوند و در نهایت به جمعه‌ای می‌رسند که همه آن را در تاریخ با واقعه مهم و حیاتی ۱۷ شهریور می‌شناسیم.
اینجاست که شاهد اوج‌گیری انقلاب و فراگیر شدن تفکر انقلابی در کشور می‌شویم و کار آرام آرام به جایی می‌رسد که رژیم شاه دیگر قادر به کنترل اوضاع نیست و در نهایت روز به روز به سمت سقوط حرکت می‌کند.
اما اصلی‌ترین ماجرایی که در جریان وقایع رمضان سال ۵۷ می‌توان آن را نقل کرد، روایت حسینیه‌ای است که از حیث موقعیت مکانی در آن زمان نزدیک میدان شهدای فعلی واقع بود و این حسینیه متعلق به شخصیتی به نام علامه نوری بوده است و آن طور که من اطلاع دارم هم‌اکنون دیگر در قید حیات نیست.
در این حسینیه در شب‌های ماه مبارک رمضان جلساتی برگزار می‌شده است که بسیاری از ساکنان آن محدوده تهران، در آن جلسات حضور ثابت و شرکت فعال داشتند.
سخنرانی‌هایی روشنگرانه در حسینیه انجام می‌شده که باعث جذب بسیاری از همفکران انقلاب شده بود. غالب این سخنرانی‌ها در جهت ترویج افکار و عقاید انقلاب اسلامی و علیه رژیم شاه بوده و بدون تردید این حسینیه نقش بسیار کلیدی در شکل‌گیری جمعیت انقلابی فعال در راهپیمایی‌ها داشته است.
در کل نقطه کلیدی فعالیت روحانیت در جریان فعالیت انقلابی، مناسبت‌های مذهبی کشور بوده است؛ چرا که این مناسبت‌ها بهانه خوبی بودند تا روحانیت فعال در شهرستان‌ها، سخنرانی‌های مهم و تاثیرگذاری را در جهت روشنگری اذهان عمومی انجام دهند. غالب این سخنرانی‌ها در مناسبت‌ها انجام می‌شده، بنابراین نقش پررنگ ماه‌هایی، چون محرم و رمضان را می‌توان در این مورد به‌وضوح دید. مردم در ماه مبارک رمضان یک ماه در مساجد و حسینیه‌ها پای صحبت‌های روحانیون می‌نشستند و اکثر مبارزان در این ماه در مناطق مختلف کشور پراکنده می‌شدند تا به فعالیت‌های ضدرژیم شاه بپردازند که از جمله آنها می‌توان به کشف و شناسایی رابط برای ارسال یا انتشار اعلامیه‌ها در شهرستان‌ها اشاره کرد.
منبع: صراط نیوز
کلیدواژه: ماه مبارک رمضان محسن کاظمی صراط ماه مبارک رمضان مبارزان انقلاب انقلاب اسلامی تاریخ انقلاب زندان ها سخنرانی ها ماه رمضان رژیم شاه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.seratnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «صراط نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۹۴۵۰۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
یادگارهایی از «خلیج‌فارس» در آستان مبارک رضوی
کمتر شهروند و هموطن ایرانی پیدا می‌شود که روی نام «خلیج‌فارس» حساسیت و تعصب ملی نداشته باشد. «خلیج‌فارس» یا «دریای فارس» یا «بحر فارس» و... از جمله اسامی خاص و ویژه‌ای است که در میان جغرافیدانان، سیاسیون، شرق‌شناسان و جهانگردان، نسخه‌شناسان تاریخی، اسناد موزه‌ای و آرشیوی و حتی بسیاری از مردم جهان، نام آشناست. اما آنچه سبب شده به این موضوع بپردازیم، فرارسیدن «دهم اردیبهشت» است که در تقویم تاریخ رسمی کشور به نام «روز ملی خلیج‌فارس» نام‌گذاری شده است و یادآور واقعه و حادثه مهمی از دوران مبارزه ملت ایران با دولت‌ها و قدرت‌های استکباری و استعماری است. در این روز بود که با شجاعت و دلاوری‌های مردان و زنان غیور در منطقه جنوب کشور، عوامل و عمال پرتغالی از تنگه هرمز و خلیج‌فارس اخراج شدند.
خلیج‌فارس مظهر و نماد هویت ایرانی است و پیشینه‌ای به قدمت تاریخ دارد. خلیج همیشه فارس، نه تنها یک عرصه آبی و آبراه مهم و حساس، بلکه میراثدار فرهنگ و تمدنی کهن و گنجینه کمیاب و بی‌نظیری از تنوع زیستی است که باید حفظ و احیا شود.
نام «خلیج‌فارس» در گذر تاریخ و زمان
براساس اسناد تاریخی، بررسی کتب و متون کهن و تاریخی و همچنین بررسی اقوال و نوشته‌های جغرافیدانان، شرق‌شناسان و نسخه‌شناسان اسناد تاریخی و برخی اظهارات استادان علم جغرافی، «نام خلیج‌فارس» از کهن‌ترین ادوار تاریخی تا دایره‌المعارف‌های کنونی در قرن21 میلادی با تغییر اندکی در رسم‌الخط‌های گوناگون ملل، همچنان باقی مانده است. در دوره هخامنشیان خلیج‌فارس با نام «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» شهرت داشته است. دانشمندان ایرانی از روزگار هخامنشیان این دریا را «درایا پارسا» اسم برده‌اند که ترجمه امروزی آن «دریای پارس» می‌شود. بنابراین این دو نام برای خلیج‌فارس از همان دوران به همین ترتیب رواج داشته و تا قرن بیستم هم جغرافیدانان و تاریخ‌نویسان جهان اسلام همان نام درایا پارسای عصر هخامنشیان را اقتباس و به عربی به نام «البحرالفارسی» ترجمه کردند. (منبع: پیروز مجتهدزاده در گفت‌وگو با خبرآنلاین).
قرن بیستم، قرن ظهور مطالعات جدید در حوزه جغرافیاست به‌گونه‌ای که «سینوس پرسیکوس» یونان باستان، امروز به زبان انگلیسی با عنوان «پرشین گلف» (Persian Gulf) یا همان خلیج‌فارس نام‌برده می‌شود و سایر زبان‌های غربی همچون فرانسوی ترجمه خلیج‌فارس را به کار می‌برند. از طرفی در تمدن ایرانی اسلامی در قرن بیستم کلمه البحرالفارسی با هدف ایجاد وحدت و یکپارچگی میان نام‌های خلیج‌فارس همچون دیگر زبان‌ها جای خود را به خلیج‌فارس داد. (ر.ک به همان منبع).
آنچه بر اساس اسناد و مطالعات نسخ قدیمی تاریخی و جغرافیایی جهان مشهود است، این است نام «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» مربوط به خلیج‌فارس به‌تدریج به زبان‌های کهن و جدید وارد شد و ممالک و مسالک‌نویسان، مورخان و جغرافیدانان نیز از آن با نام‌های «دریای پارس»، «بحر فارس»، «بحر عجم»، «دریای عجم» و درنهایت با عنوان «خلیج‌فارس» یاد کرده‌اند.
برخی از آثار مرتبط با نام «خلیج‌فارس» در این آستان مبارک
سری به سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی می‌زنیم. مطابق آنچه در سوابق، اسناد، مدارک و آثار موزه‌ای این سازمان وجود داشته و براساس توضیحات مدیران و کارشناسان این سازمان، متوجه می‌شویم برخی از آثار، اسناد و اشیای موزه‌ای در این آستان مبارک وجود داشته که به نوعی یادگاری‌هایی هستند که نام و یاد خلیج‌فارس را در ذهنمان یادآور می‌شوند.
معاون امور موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی این سازمان دراین باره به قدس می‌گوید: در سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی منابع و آثار نفیس متعددی ازجمله نسخه‌های خطی، اسناد و مطبوعات و آثار موزه‌ای مرتبط با «خلیج‌فارس» به زبان‌های مختلف وجود دارد.
مهدی قیصری نیک ادامه می‌دهد: در این منابع از «دریای فارس»، «بحر فارس»، «خلیج عجم» و «خلیج‌فارس» نام برده شده است. یکی از این آثار و منابع، ترجمه نسخه خطی «المسالک و الممالک» تألیف ابواسحاق ابراهیم بن محمد اصطخری در قرن هفتم قمری یعنی حدود هفتصد و اندی سال پیش است که در گنجینه نسخه‌های خطی این سازمان نگهداری می‌شود. اصطخری در این اثر، سراسرِ خلیج‌فارس و دریای عمان و بخش بزرگی از اقیانوس هند از ساحل شرقی آفریقا، زنگبار تا حدود سراندیب (سیلان) را «دریای پارس» نامیده و گاه انتهای این دریا را به سرزمین چین رسانده است.
وی اضافه می‌کند: اسنادی از مکاتبات سیاسی دوره قاجار در مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است که به وضوح از «خلیج‌فارس» در آن نام برده شده است. به عنوان مثال، قدیمی‌ترین این اسناد متعلق به سال ۱۲۳۸ قمری و دوره مظفرالدین‌شاه قاجار است که در آنها نام خلیج‌فارس به روشنی ذکر شده و به زبان‌های فارسی، آلمانی و انگلیسی درج شده است. انعقاد قراردادی میان محمد زکی‌خان، سردار فارس و سرحددار انگلیس در هندوستان درزمینه همکاری‌های متقابل برای برقراری امنیت در بنادر و جزایر واقع در خلیج‌فارس و توافق بر سر حضور نیروهای انگلیسی در آن حدود که به تاریخ ۱۲۳۸ قمری منعقد شده، برگ دیگری از این اسناد است.
این مقام مسئول بیان می‌کند: همچنین از دیگر آثار راوی نام «خلیج‌فارس » در گستره تاریخ ایران می‌توان به نقشه اهدایی توماس کلستیل، رئیس‌جمهور اتریش به رهبرمعظم انقلاب به زبان آلمانی و متعلق به قرن ۱۹ میلادی اشاره کرد که در موزه هدایای رهبر معظم انقلاب در آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. ضمن اینکه دو کره جغرافیایی ساخت انگلستان مربوط به سال ۱۸۵۰ میلادی یعنی کره جغرافیایی نیوتن و پسرش و کره دیگری مربوط به سال ۱۸۴۵ میلادی که نام خلیج‌فارس به انگلیسی روی آن درج شده نیز ازجمله آثار موجود در موزه‌های آستان قدس رضوی است که از نام خلیج‌فارس در گستره تاریخ روایت می‌کند.
از «کشتیرانی هلند» تا تلگرافِ «نظام‌السلطنه» همه با نام «خلیج‌فارس»
به غیر ازمواردی که در سخنان معاون امور موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیان شد، آثار، اسناد و منابع تاریخی دیگری هم در این سازمان وجود دارد که بی‌ارتباط با نام «دریای پارس»، «بحر فارس» و«خلیج‌فارس» نیستند که به اختصار به برخی از آنها اشاره می‌شود.
_ نامه شرکت کشتیرانی هلند به سید جلال‌الدین تهرانی برای مراجعه و دریافت برگ حواله تحویل کالا به تاریخ ۱۳۳۷ شمسی.
_ سواد عریضه رؤسای ایرانی ساکن کویت به شیخ محمد خالصی در خصوص تعدی عبدالعزیز بن مسعود، حاکم نجد به ایرانیان ساکن کویت و درخواست مذاکره با سردار سپه برای توجه به ایرانیان دور از وطن و تسلط اجانب بر جزایر ایرانی خلیج‌فارس به تاریخ ۱۳۴۲ قمری.
_ دستور تلگرافی حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی به شوکت‌الملک برای توقیف کاروان حامل سلاح از مبدأ خلیج‌فارس به مقصد افغانستان و اعلام نتیجه آن به تاریخ ربیع‌الاول ۱۳۲۶ قمری.
_ تصویر بریده روزنامه الوطن حاوی یک سند تاریخی از نامه شیخ مبارک الصباح، امیر کویت و تصریح به کلمه «خلیج‌فارس» به تاریخ جمادی‌الاول ۱۴۲۷ قمری.
_ جوازنامه صادره توسط دولت انگلیس در خلیج‌فارس مربوط به حمل مال‌التجاره از بندر بوشهر به داخل ایران برای محمد شفیع تاجر کازرونی به تاریخ ۱۳۱۷ قمری.
_ صورت قیمت اجناس و کالاهای تجاری در بازارهای انگلیس و هزینه تحویل آن در بنادر خلیج‌فارس به تاریخ ۱۳۲۴ قمری.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است